Psychotherapie was er al lang voordat mensen zich psychotherapeut of psychiater gingen noemen. In Wenen werd in het begin van de negentiende eeuw hysterie beschouwd als een lichamelijke ziekte. De chirurgijnen in opleiding werden zorgvuldig getraind in hantering van de arts-patiëntrelatie. De gedoceerde psychologische benadering past ook nu in de behandeling van hysterie. Psychotherapie was in die tijd een integraal onderdeel van de geneeskunde en chirurgie (Marx, 1992). Löwenfeld, een Oostenrijkse arts die in 1897 als eerste een leerboek van de algemene psychotherapie publiceerde, herkende dit ook en schreef: ‘Psychotherapie is geen verworvenheid van de moderne tijd. Als wij in de geschiedenis terugkijken naar het eerste begin van ons vak, is het klip en klaar dat te midden van de verschillende genezings-methoden die in die tijd werden gebruikt psychotherapie de oudste is...’
Lees het hele artikel gratisMet groot plezier bieden wij u dit jubileumnummer aan, dat verschijnt ter ere van het veertigjarig bestaan van de VKJP. Natuurlijk was de verleiding groot om vanuit allerlei invalshoeken te gaan terugkijken naar wat geronnen en gewonnen is in de afgelopen vier decennia. Echter, enthousiasme over de vele recente ontwikkelingen in ons vak, maar ook een zekere ongerustheid over de plaats van de kinder-en jeugdpsychotherapie in deze tijd van bezuinigingen en transities hebben gemaakt dat we ons in dit jubileumnummer vooral richten op de nabije en verre toekomst.
Psychotherapie was er al lang voordat mensen zich psychotherapeut of psychiater gingen noemen. In Wenen werd in het begin van de negentiende eeuw hysterie beschouwd als een lichamelijke ziekte. De chirurgijnen in opleiding werden zorgvuldig getraind in hantering van de arts-patiëntrelatie. De gedoceerde psychologische benadering past ook nu in de behandeling van hysterie. Psychotherapie was in die tijd een integraal onderdeel van de geneeskunde en chirurgie (Marx, 1992). Löwenfeld, een Oostenrijkse arts die in 1897 als eerste een leerboek van de algemene psychotherapie publiceerde, herkende dit ook en schreef: ‘Psychotherapie is geen verworvenheid van de moderne tijd. Als wij in de geschiedenis terugkijken naar het eerste begin van ons vak, is het klip en klaar dat te midden van de verschillende genezings-methoden die in die tijd werden gebruikt psychotherapie de oudste is...’
Lees het hele artikel gratisDe erfelijkheid van psychische aandoeningen op de kinderleeftijd varieert tussen de 40% voor angst en depressie en de 80% voor ADHD en autisme. Daarnaast hangen genen en omgeving ook met elkaar samen (gen-omgevingscorrelatie) en kan het effect van de omgeving afhankelijk zijn van iemands genotype (gen-omgevingsinteractie). Dit maakt dat op het moment dat een kind en zijn ouders bij een behandelaar komen, de behandelaar het ’eindproduct’ ziet van een proces dat is beïnvloed door de genetische aanleg van ouders en kind alsmede door de interacties tussen ouder en kind. Het is hierbij niet in eerste instantie niet mogelijk om te bepalen of het gedrag van de ouder een reactie is op het gedrag van het kind of andersom.
Door middel van psychotherapie kunnen ouders en kinderen leren de omgeving zo in te richten dat de genetische kwetsbaarheid van het kind minder makkelijk tot uiting komt. Gezien de hogere kans bij ouders hebben om zelf ook psychische klachten te hebben en de samenhang tussen klachten van ouders en kinderen, is het van belang om ouders ook te behandelen.
Recent onderzoek heeft laten zien dat een bepaalde genetische variant de kans op succes van psychotherapie vergroot. De hypothese hierbij is dat sommige individuen gevoeliger zijn voor de omgeving dan anderen, zowel ten goede als ten kwade. Deze hypothese dient nog nader te worden onderzocht. Als deze klopt, zou het in de toekomst wellicht mogelijk zijn om te voorspellen wie wel en wie geen baat hebben bij psychotherapie.
Nadat in 1998 in het Besluit Psychotherapeut de opname van het beroep psychotherapeut in het BIG-register was geregeld, ontstond aan het begin van het nieuwe millennium een stevig politiek debat met als inzet de vraag of het zelfstandige beroep van psychotherapeut nog wel moet blijven bestaan. De toenmalige minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, mevrouw Els Borst, liet destijds aan de Tweede Kamer weten dat de psychotherapeutische deskundigheid ondergebracht zou worden bij de specialistische beroepen van klinisch psycholoog en psychiater. Dit bracht uiteraard de nodige beroering teweeg bij de beroepsgroep en resulteerde tussen 2000 en 2005 in het stopzetten van de opleiding tot psychotherapeut.
De jeugd-GGZ in een belangrijke sector van zorg waarbij doelmatigheids-onderzoek nog relatief weinig wordt toegepast. De sector kenmerkt zich echter door verschillende factoren die dergelijk onderzoek zeer relevant maken. Beter inzicht in de kosten en de opbrengsten binnen deze zorg doormiddel van doelmatigheidsonderzoek kan bijdragen aan een betere besteding van middelen. De recente doelmatigheidsonderzoeken hebben verscheidene kansen en uitdagingen voor dergelijk onderzoek in de jeugd-GGZ naar voren gebracht. Verdere ondersteuning van doelmatigheidsonderzoek in Nederland is een unieke kans om de kwaliteit en de efficiëntie van de jeugd-GGZ verder te ontwikkelen.
Het veertigjarig jubileum van de VKJP is als uitgangspunt genomen om een blik in de toekomst te werpen. Een drietal speerpunten zijn in dit artikel besproken. Ten eerste dient intercultureel werken, door aanpassingen in de opleidingen en op de werkvloer, geïmplementeerd gemeengoed te zijn. Ten tweede zou een nauwere samenwerking tussen de westerse en oosterse geneeskunde tot stand moeten komen. Ten derde kan praktijk georiënteerd onderzoek door middel van monitoring de kloof tussen de wetenschap en praktijk verder overbruggen.
