De huidige marktwerking in de zorg eist van ons, psychotherapeuten, dat we de (meer)waarde van psychotherapie duidelijk maken. Een belangrijk facet van psychotherapie is de therapeutische relatie. Wat gebeurt er precies in een psychotherapeutische relatie? Welke processen of bestanddelen leiden tot verandering in de therapeutische relatie en in de setting van de therapie? Wij zijn van mening dat de therapeutische relatie de bodem is die nodig is voor een vruchtbare therapie.
Lees het hele artikel gratisAan het begin van deze zomer werd de redactie aangenaam verrast door het aanbod van zes artikelen, afkomstig van kinder- en jeugdpsychotherapeuten die zojuist waren afgestudeerd bij Max Güldner, hoofddocent van de Rino Noord-Holland. Het is een goede gewoonte om de afstudeerscripties van deze jonge collega’s te bundelen in een speciaal opleidingsnummer van het Tijdschrift. Het is echter al enige jaren geleden dat dit voor het laatst gebeurde. We proberen met dit nummer de traditie weer voort te zetten.
In mei 2009 begonnen tien cursisten aan de driejarige opleiding tot kinder- en jeugdpsychotherapeut bij de Rino Noord Holland. De opleiding was bedoeld voor GZ-psychologen die in hoofdzaak met kinderen en jeugdigen werken en het liefst ook de GZ-opleiding met accent kinder en jeugd hebben gevolgd. Uitgangspunt van het curriculum was dat het kind, de jeugdige en zijn ouder(s) deel uitmaken van een bredere sociaal-culturele context en ontwikkeling werd opgevat als een dynamisch transactioneel proces van continuïteit en verandering waarin stagnaties kunnen optreden door een groot aantal uiteenlopende en elkaar beïnvloedende factoren.
Deze visie op ontwikkeling, stagnatie en het opheffen ervan, werd in de opleiding uitgewerkt vanuit een systemisch en psychodynamisch perspectief. Voor het psychotherapeutisch proces betekent dit dat gedurende elke leeftijdsperiode andere vaardigheden en interventies vereist worden om bij het kind of jeugdige en het gezin tot de gewenste veranderingen te komen en ruimte te creëren voor verdere ontwikkeling.
De huidige marktwerking in de zorg eist van ons, psychotherapeuten, dat we de (meer)waarde van psychotherapie duidelijk maken. Een belangrijk facet van psychotherapie is de therapeutische relatie. Wat gebeurt er precies in een psychotherapeutische relatie? Welke processen of bestanddelen leiden tot verandering in de therapeutische relatie en in de setting van de therapie? Wij zijn van mening dat de therapeutische relatie de bodem is die nodig is voor een vruchtbare therapie.
Lees het hele artikel gratisCentraal in dit artikel staat hoe de therapeutische relatie tot stand komt binnen een ouder-kindbehandeling. Aan de hand van vignetten, met daaraan gekoppeld de interne dialoog van de therapeut, wordt een behandeling beschreven van een moeder met haar tweejarige dochter. Na een aanvankelijk duidelijke hulpvraag komt er een leegte met het gezin de kamer in. De moeder is niet in staat tot mentaliseren over haar dochter en de therapeut is niet in staat te mentaliseren over dit gezin.
Door middel van twee theoretische concepten, mentaliseren en overdracht en tegenoverdracht wordt de langzame totstandkoming van de werkrelatie tussen gezin en therapeut werkelijkheid.
In dit artikel wordt beschreven hoe de vaak heftige negatieve tegenoverdrachts-gevoelens die adolescenten bij hun psychotherapeut kunnen oproepen, beter gehanteerd kunnen worden. Hierdoor loopt de werkrelatie, die zo veel bijdraagt aan een positief resultaat van de psychotherapie, zo min mogelijk gevaar. Hierbij is voor een aantal fasespecifieke thema’s in de adolescentie, namelijk: therapieontrouw, egocentrisme, gebrekkige emotieregulatie, afzetten en de hang naar autonomie, seksualiteit en het abrupt afsluiten van de therapie, een vergelijking gemaakt met de gasten en het personeel van een hotel.
Monica is een negenjarig meisje met een hechtingsstoornis. In het proces in de therapie waarin zij langzamerhand leert mentaliseren, zien we de verschillende fases van het proces richting mentaliseren terugkomen. Hiernaast zien we de grote invloed die een belangrijk moment of meeting kan hebben op een therapieproces. In een dergelijk moment halverwege de therapie, delen Monica en de therapeut een intense beleving. Hierna zien we dat het meisje langzaam begint met afscheid te nemen; zij kan zichzelf dan zien als een individu, een band aangaan met een ander, en ze beleeft een afscheid niet meer als definitief.
Narigheid is niet voorbehouden aan normaal intelligente mensen. Ook kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking maken rouw door, zien hun ouders scheiden, worden depressief of angstig, of hebben een beschadigd zelfbeeld. We zouden mensen met een verstandelijke beperking tekort doen als we ze een veelvuldig toegepaste en werkzame behandelmethode, namelijk psychotherapie, zouden onthouden. En toch doen we dat vaak.
In dit artikel betoog ik dat psychotherapie bij mensen met een verstandelijke beperking zeker mogelijk en zinvol is. Aan de hand van veel casuïstiek laat ik zien hoe psychotherapeutisch maatwerk bij kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking er uit ziet en wat de resultaten kunnen zijn.
Uiteengezet wordt dat met een zorgvuldige afstemming op het regulatieprofiel van de cliënt psychotherapie met een jongen met ASS-problematiek in de spelkamer zinvol en mogelijk is, en kan leiden tot stemmingsverbetering, verbetering van de affectregulatie, van de wederkerigheid in de relatie en verbetering van de toetsing van de realiteit. Er wordt gepleit voor nader onderzoek om de indicatiecriteria voor psychotherapie naast cognitieve gedragstherapie verder te expliciteren.
