Het toebrengen van oorlog en militaire agressie aan kinderen moet worden beschouwd als een schending van hun fundamentele mensenrechten en kan een blijvende impact hebben op hun fysieke en mentale gezondheid en welzijn, met langetermijngevolgen voor hun ontwikkeling.

Gezien de recente gebeurtenissen in Oekraïne met miljoenen op de vlucht, is dit hoofdartikel over het beleid bedoeld om geestelijke gezondheidsondersteuning voor jonge oorlogsslachtoffers te helpen door middel van een overzicht van de directe en indirecte last van oorlog op de geestelijke gezondheid van kinderen. We belichten multilevel, behoeftegerichte en trauma-geïnformeerde benaderingen voor het herwinnen en behouden van uiterlijke en innerlijke veiligheid na blootstelling aan het trauma van oorlog.
De impact van oorlog op kinderen is enorm en alomtegenwoordig, met meerdere implicaties. Onder andere onmiddellijke stressreacties, verhoogd risico op specifieke psychische stoornissen, angst door gedwongen scheiding van ouders en angst voor persoonlijke en familieveiligheid zijn hier kenmerken van. De ervaringen die kinderen moeten doorstaan tijdens en als gevolg van oorlog staan dus in schril contrast met hun ontwikkelingsbehoeften en hun recht om op te groeien in een fysiek en emotioneel veilige en voorspelbare omgeving.

Geestelijke gezondheid en psychosociale interventies voor door oorlog getroffen kinderen moeten op meerdere niveaus worden aangeboden, specifiek gericht op de behoeften van het kind, trauma-geïnformeerd en gericht op kracht en veerkracht. Onmiddellijke ondersteunende interventies moeten gericht zijn op het verstrekken van fysieke en emotionele basishulpmiddelen en zorg aan kinderen om hen te helpen zowel externe veiligheid als innerlijke veiligheid te herwinnen. Screening en beoordeling van de geestelijke gezondheidslast en middelen van het kind zijn geïndiceerd om gerichte interventies te informeren.
Een groeiend aantal onderzoeken toont de werkzaamheid en effectiviteit aan van evidence based interventies, van laagdrempelige en kortdurende groepsinterventies tot geïndividualiseerde evidence based psychotherapie. Het is duidelijk dat het ondersteunen van kinderen ook het in staat stellen en ondersteunen van ouders in de zorg voor hun kinderen inhoudt, evenals het bieden van postmigratie-infrastructuur en sociale omgevingen die de geestelijke gezondheid bevorderen.
De gezondheidsstelsels in Europa moeten een gezamenlijke inspanning leveren om tegemoet te komen aan de toegenomen behoeften op het gebied van geestelijke gezondheid van vluchtelingenkinderen die rechtstreeks zijn blootgesteld aan en getraumatiseerd door de recente oorlog in Oekraïne en van degenen die indirect door deze gebeurtenissen zijn getroffen. De huidige crisis vereist politieke actie en collectieve betrokkenheid, samen met richtlijnen van professionals in de geestelijke gezondheidszorg voor het verminderen van schade bij kinderen die direct of indirect worden blootgesteld aan oorlog en de gevolgen daarvan.

Lees het volledige artikel in European Child & Adolescent Psychiatry (open access).

Bürgin, D., Anagnostopoulos, D., the Board and Policy Division of ESCAP, Benedetto Vitiello, Thorsten Sukale, Marc Schmid, & Jörg M. Fegert (2022). Impact of war and forced displacement on children’s mental health—multilevel, needs-oriented, and trauma-informed approaches. European Child & Adolescent Psychiatry. https://doi.org/10.1007/s00787-022-01974-z

Corresponderend auteur: professor Jörg Fegert, Universiteit van Ulm (Duitsland), joerg.fegert@uniklinik-ulm.de