"Wij hebben de kennis waarom trauma en kindermishandeling schadelijk zijn, en daarom hebben wij de verantwoordelijkheid om die kennis te verspreiden. Laten we zorgen dat alle volwassenen zich realiseren wat kinderen nodig hebben om veilig op te groeien."

"Eén kind per schoolklas mishandeld""Als dit betekent dat ouders zelf nog bagage uit het verleden op te ruimen hebben, dat het dan noodzakelijk is om dat te doen in het belang van het kind", aldus Marie-José van Hoof, initiator en voorzitter van de jubilerende Expertgroep trauma en kindermishandeling bij het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
De Expertgroep bestaat tien jaar. Vijf kinder- en jeugdpsychiaters werken – in samenspraak met ervaringsdeskundigen – aan de verbetering van preventie, diagnostiek en behandeling van de gevolgen van kindermishandeling. In het afgelopen decennium heeft de Expertgroep daarvoor een kwaliteitsstandaard vastgelegd in de vorm van wetenschappelijk onderbouwde, klinisch toepasbare protocollen.

Effectieve preventie
De experts hebben tijdens hun tienjarige samenwerking niet stilgezeten. Ze hebben het hulpaanbod met betrekking tot trauma en kindermishandeling in kaart gebracht, de brede beroepsgroep betrokken bij de toepassing van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, kennis gedeeld met organisaties als Veilig Thuis en gemeenten, bijdragen geleverd aan congressen, wetenschappelijk onderzoek en aan het onderwijs aan psychiaters en therapeuten. De Expertgroep heeft kindermishandeling onder de aandacht gebracht bij de overheid (VWS en Tweede Kamer). De betrokkenheid van de Expertgroep bij de implementatie van het programma VoorZorg valt op omdat dit een van de schaarse voorbeelden is van effectieve preventie in de jeugd-ggz.

In elke schoolklas
Het bevorderen van gedegen kennis omtrent kindermishandeling onder professionals is van groot belang, volgens expertgroepvoorzitter Marie-José van Hoof: "Kindermishandeling is een veel voorkomend probleem met grote maatschappelijke gevolgen. Eén op de dertig kinderen maakt een vorm van kindermishandeling mee, dat is dus een kind per schoolklas. Dit kan huiselijk geweld zijn, seksueel misbruik, verwaarlozing, emotionele en lichamelijke mishandeling. De directe gevolgen van kindermishandeling op het psychosociaal functioneren van het kind worden teruggezien in diverse symptomen, die verder reiken dan de diagnose posttraumatische stressstoornis. Het klinisch klachtenprofiel van deze vroegkinderlijk interrelationeel getraumatiseerde kinderen en jongeren bestaat uit PTSS, angst en depressieve klachten, emotieregulatie-, gehechtheids- en gedragsproblemen. Dit wordt het beste samengevat door het begrip developmental trauma disorder, alleen is dat begrip nog niet opgenomen in de DSM-5. De gevolgen voor psychische en lichamelijke gezondheid zijn levenslang. We weten steeds meer over hoe trauma de genen, immunologie en het functioneren van de hersenen beïnvloedt. Trauma en kindermishandeling zijn gerelateerd aan ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en kanker, die op volwassen leeftijd leiden tot voortijdig overlijden, zoals de ACE-study laat zien."

Miljarden
"De persoonlijke, maatschappelijke en economische impact is groot ten gevolge van problemen met scholing, werk, en functioneren in relaties", zegt Van Hoof. "Jaarlijks leiden de gevolgen van kindermishandeling in Nederland tot miljarden aan extra gezondheidskosten."

Het misbruikpercentage varieert per type van 7 tot 25 procent van de Nederlandse populatie, waardoor per miljoen inwoners de additionele kosten van kindermishandeling variëren tussen de 88 miljoen voor seksueel misbruik en 395 miljoen voor multipel misbruik (Speetjens et al. 2016). De Expertgroep bepleit dan ook om bijzondere aandacht te besteden aan voorkoming, vroegtijdige onderkenning en snelle, effectieve traumabehandeling van kind en gezin.

Eenvoudige organisatie
voor complexe problematiek
Crijnen: wie praat er met de kinderen?"Preventie begint met gedegen kennis over welk gedrag van volwassenen voor kinderen schadelijk is", zegt Alfons Crijnen, lid van de Expertgroep. "Volwassenen die kwetsbaar zijn en dit uit onmacht doen, hebben vroegtijdig hulp nodig. De vraag is natuurlijk: wie beoordeelt ouders en de kwaliteit van het ouderschap en de ouder-kindrelatie vanaf de preconceptie en conceptie? De veiligheid van het kind heeft daarbij natuurlijk de eerste prioriteit. Het programma Voorzorg heeft hierin grote stappen gezet, met name door in een vroeg stadium ouders met een hoog risico op mishandeling te onderscheiden en op die manier daadwerkelijk preventie te kunnen realiseren. Een vaak onderbelicht aspect is ook de directe ondersteuning van de jeugdige slachtoffers: wie praat er met de kinderen? In de multidisciplinaire aanpak pleiten wij steeds voor een eenvoudige organisatie voor deze complexe problematiek. Daarin moet altijd plaats zijn voor de dialoog met het kind zelf, door een gekwalificeerde professional: een kinderpsychiater of een psychotherapeut." In dit verband dringt Crijnen aan op consequente toepassing van de zogenoemde kindcheck, een onderdeel van de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling, bedoeld voor professionals die werken met volwassen patiënten om de veiligheid van eventueel betrokken kinderen zeker te stellen.

__________
Literatuur