Dit nummer is een etalage van klinische nieuwsgierigheid, van inspiratie voor empirisch onderzoek. Het is een kwestie van de juiste vraag stellen en op zoek gaan naar het best passende antwoord. Ramón Lindauer moedigt iedereen aan een zoektocht naar wetenschappelijke evidentie te ondernemen.
Lees het hele artikel gratisIn dit artikel wordt aan de hand van de dramatherapeutische methode Monster Boos een pleidooi gehouden om bij kinderen en jongeren met extreme boosheid op zoek te gaan naar de oorzaak en deze in een kindgerichte psychotherapie aan te pakken door het kind te helpen met het ontwikkelen van vaardigheden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen boosheid die ontstaat vanuit inflexibiliteit en boosheid die ontstaat vanuit impulsiviteit. Deze verschillen worden aan de hand van twee concrete casussen toegelicht, waardoor de lezer inzicht krijgt in deze problematiek en hoe deze behandeld kan worden.
Trefwoorden: extreme boosheid, inflexibiliteit, impulsiviteit.
Vijf collega’s hadden vragen die leidden tot publicaties in dit nummer.
Een oproep – voorwoord van Ramón Lindauer
Betrouwbaarheid, validiteit en bruikbaarheid van de Vragenlijst Over Zelfdoding en Zelfbeschadiging bij jongeren – Linda G. Wink, Theo van Rijnsoever, Nadia van der Spek & Ad J. F. M. Kerkhof
Monster Boos is een gerichte, dramatherapeutische methode voor de behandeling van boosheid bij kinderen en jongeren – Emilia de Gruijter & Rosa Geijsberts
Inzet van een serious game in psychotherapie voor jeugdige slachtoffers van seksueel misbruik – Joyce Endendijk, Henny Tichelaar & Maja Deković
Als een cliënt buiten de zorgstandaarden valt. Vindingrijke zorg op maat – Judith de Vroomen & Michel van den Bogaard
Psychotherapie en sport, mixed methods. Haalbaarheid van gecombineerde, intensieve traumabehandeling voor adolescenten – Marco Bijtenhoorn & Kirsten Hauber
Boekbesprekingen:
Dit nummer is een etalage van klinische nieuwsgierigheid, van inspiratie voor empirisch onderzoek. Het is een kwestie van de juiste vraag stellen en op zoek gaan naar het best passende antwoord. Ramón Lindauer moedigt iedereen aan een zoektocht naar wetenschappelijke evidentie te ondernemen.
Lees het hele artikel gratisOm jongeren met een risico op suïcide zo vroeg mogelijk te identificeren, werd een vragenlijst over zelfdoding en zelfbeschadiging (VOZZ, 39 items) ontwikkeld, met de eerste 10 items als screeningsinstrument (VOZZ-SCREEN). Om de betrouwbaarheid, validiteit en bruikbaarheid van deze lijsten te onderzoeken, werden twee praktijksituaties bestudeerd. Resultaten: in de eerste studie toont zowel de VOZZ als de VOZZ-SCREEN een goede betrouwbaarheid (alfa’s 0,89 en 0,73). De scores op beide lijsten hangen niet samen met leeftijd, wel met opleidingsniveau. De tweede studie laat goede betrouwbaarheid zien van de VOZZ-SCREEN (.88). De validiteit is deels zoals verwacht. De VOZZ–SCREEN-score bleek samen te hangen met eerdere suïcidepogingen. Conclusie: De VOZZ en VOZZ-SCREEN zijn betrouwbare, valide en bruikbare instrumenten om suïcidaliteit onder jongeren te signaleren en bespreekbaar te maken.
Trefwoorden: screening, suïcidaliteit, vragenlijst, validiteit, betrouwbaarheid.
In dit artikel wordt aan de hand van de dramatherapeutische methode Monster Boos een pleidooi gehouden om bij kinderen en jongeren met extreme boosheid op zoek te gaan naar de oorzaak en deze in een kindgerichte psychotherapie aan te pakken door het kind te helpen met het ontwikkelen van vaardigheden. Er wordt onderscheid gemaakt tussen boosheid die ontstaat vanuit inflexibiliteit en boosheid die ontstaat vanuit impulsiviteit. Deze verschillen worden aan de hand van twee concrete casussen toegelicht, waardoor de lezer inzicht krijgt in deze problematiek en hoe deze behandeld kan worden.
Trefwoorden: extreme boosheid, inflexibiliteit, impulsiviteit.
Praten over seksueel misbruik in een therapiesetting is moeilijk voor kinderen en adolescenten, vanwege gevoelens van schaamte, schuld en angst, en voor jongere kinderen vanwege een beperkte woordenschat om ervaringen te beschrijven. De serious game Vil Du?! is ontwikkeld om het praten over seksueel misbruik makkelijker te maken. Vil Du?! is een non-verbale communicatiegame waarmee cliënten spelenderwijs aan hun therapeut kunnen laten zien wat zij hebben meegemaakt. In deze studie is onderzocht hoe en voor welke therapieonderdelen Vil Du?! ingezet kan worden volgens therapeuten. Therapeuten vulden 23 onlinevragenlijsten in over hoe zij Vil Du?! hebben ingezet. Bij 10 van de therapeuten die de vragenlijst hebben ingevuld, zijn semigestructureerde interviews afgenomen waarin dieper is ingegaan op hoe zij Vil Du?! hadden gebruikt in hun behandelingen en voor welke therapieonderdelen de game nog meer bruikbaar kan zijn. Therapeuten erkennen de bruikbaarheid van Vil Du?! voor verschillende therapieonderdelen, maar vooral voor het creëren van een traumaverhaal, graduele exposure aan traumatische seksuele ervaringen en psycho-educatie over seksualiteit. De manieren waarop therapeuten Vil Du?! hebben gebruikt voor de verschillende therapieonderdelen zijn verwerkt in een methodiekhandleiding bij Vil Du?!.
Trefwoorden: seksueel misbruik, kinderen, jongeren, psychotherapie, serious games.
Wat als ernstig getraumatiseerde kinderen en jeugdigen onvoldoende van de state-of-the-art-traumabehandeling profiteren of deze zelfs averechts werkt? Hoe kan daaraan een mouw gepast worden? Dit artikel gaat op deze vragen in, geïllustreerd aan de hand van een casus en met een koppeling tussen theorie en de klinische praktijk. Ook kinderen en jeugdigen met uitermate complexe beelden kunnen profiteren van (trauma)behandeling. Door meerdere therapeutische stromingen te integreren en de richtlijnen van de (trauma)behandelingen in het achterhoofd te houden, kan zorg op maat geboden worden.
Trefwoorden: traumabehandeling, buiten de zorgstandaarden vallen, integratieve psychotherapie.
Achtergrond: Behandeling van patiënten met chronische posttraumatische stressstoornis (PTSS) kent een langdurig beloop waarbij grote kans is op uitval. Effectieve behandeling van PTSS in de adolescentie zou dit kunnen doorbreken. Vernieuwende intensieve vormen van traumabehandeling leiden bij volwassenen tot positieve resultaten.
Doel: Inzicht verkrijgen in de haalbaarheid van een gecombineerde, intensieve traumabehandeling voor adolescenten.
Methode: Een pilotonderzoek onder vijf deelnemers die een intensieve traumabehandeling hebben gevolgd. Dit mixed-methodsonderzoek bestaat uit een quasi-experimenteel design waarbij verandering van de ernst van de PTSS-symptomen is gemeten door afname van de vragenlijsten CAPS-5 (Clinician-Administered PTSD scale for DSM-5) en PCL-5 (PTSD Checklist for the DSM-5). Daarnaast is een kwalitatief design toegepast dat is uitgevoerd met thematische analyses.
Resultaten: Bij vier van de vijf adolescenten was sprake van een significante afname van de klachten. Drie adolescenten voldeden na afronding van de behandeling niet meer aan de DSM-5-criteria van de diagnose PTSS. Alle deelnemers hebben het volledige traject doorlopen; er was geen sprake van uitval. Deelnemers waardeerden de behandeling met gemiddeld een 7,3. Het sportieve gedeelte en klinisch verblijf werden positief gewaardeerd. Prolonged exposure (PE) werd als het effectiefste programmaonderdeel aangewezen.
Conclusie: Een gecombineerde, intensieve traumabehandeling voor adolescenten lijkt haalbaar op basis van het pilotonderzoek, waarbij er goede resultaten zijn bereikt (minder klachten, minder uitval).
Aanbeveling: Om effectiviteit van de behandeling aan te tonen, is het aan te bevelen om vervolgonderzoek te doen in de vorm van een randomised controlled trial (RCT) of single case experimental design (SCED).
Trefwoorden: posttraumatische stressstoornis (PTSS), adolescenten, intensieve traumabehandeling, eye movement desensitization and reprocessing (EMDR), prolonged exposure (PE), imaginaire exposure, sportactiviteiten.
